MAKTU AYLIKLI ÜCRETİN MEVZUATTAKİ YERİ

4857 sayılı İş Kanunu’nun 48. maddesinin 4. fıkrasında Aylık (Maktu) Ücretli tanımı: “Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylık tam olarak ödenen Aylıklı Ücretli işçiler.” şeklinde yapılarak, dolaylı olarak, aylık ücretli olmanın gerekleri ve şartları sayılmaktadır. Aynı fıkranın devamında da, aylık ücretlilere “46, 47, 48. maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir gündelik ücreti ödenir.” denmektedir.

4857 sayılı Kanun’un 48. maddesinin 2.fıkrasında da “Hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği Aylık Ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir.” denmekte, bu hüküm İş Kanun’un 49. maddesinin 4. fıkrası ile birlikte değerlendirildiğinde; maktu aylıklı işçilerin ücret tahakkukunun tam 30 gün yapılacağı, bu tahakkuktan, SGK, tarafından 5510 sayılı Kanun’un İlgili maddeleri gereğince ödenen geçici iş göremezlik ödemelerinin mahsup edilerek bakiye işçi ücretinin ödeneceği sonucu zorlanmadan ortaya çıkmaktadır.

 MAKTU AYLIKLI İŞÇİNİN ÜCRETİ

Bir işçi maktu aylıklı ücret sistemi ile çalıştırılmak üzere, kendisi ile işveren veya işveren vekilleri arasında iş sözleşmesi yapılmışsa, işçinin aylık ücretinin, ay içerisinde, izinli, raporlu olduğuna bakılmaksızın 4857 sayılı Kanunu’nun 49.ve 48. maddesi ve iş sözleşmesi gereğince 30 gün üzerinden, o ay içerisindeki çeşitli nedenle çalışılmayan günler dikkate alınmaksızın eksiksiz bir şekilde ödenmesi gerekmektedir.

Maktu aylıklı işçinin talebi üzerine ve işverence de onaylanarak uygulanan ve bir ayı aşan ücretsiz izin süreleri için ücret ödenmemesi bu uygulamanın kapsamı dışındadır. Bu uygulama, tarafların kanuna aykırı olmayan bir şekilde iş şartlarının karşılıklı anlaşmalarla değiştirilmesi olayıdır.

 AYLARIN 31 ÇEKMESİNDE MAKTU AYLIKLININ ÜCRETİ

a- Maktu aylıklı işçinin ücreti, şayet; cari kanuni asgari ücret seviyesi üzerinden tespit edilmişse, 31. çeken ayların ücretinin 31 günlük asgari ücret tutarında ödenmesi, 5510 sayılı Kanun’un 80. maddesine göre sigorta primine esas kazanç toplamının 31 günlük asgari ücret seviyesinden gösterilmesi ve aylık sigorta priminin de 30 gün üzerinden yatırılması gerekmektedir.

Bilindiği gibi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39. maddesine göre kurulan Asgari ücret tespit komisyonu, Asgari Ücreti, tüm işkollarında ve bölgede uygulanmak üzere, günlük ve aylık olarak tespit ederek, ilan etmekte ve tespit edilen bu ücretin ülke genelinde günlük ve aylık olarak uygulanması zorunludur.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 39. maddesine dayanılarak çıkarılan 01.08.2004 tarih ve 25540 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan Asgari Ücret Yönetmeliğinin 4. maddesinin, d fıkrasında Asgari Ücret: “İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiatları üzerinden asgari ücret düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Asgari ücret daha açık bir deyişle, bir işçinin 1 günlük zaman dilimindeki gıda, giyim, ulaşım, kültür, sağlık, konut gibi ihtiyaçlarını asgari seviyede karşılayacak para miktarıdır. İşçilerin saydığımız bu ihtiyaçlarının 30 ve 31 gün çeken aylarda, aynı miktarda olmayacağı tabi bir olay olduğuna göre, bu ihtiyaçları karşılayacak para miktarının da 31 çeken aylarda aynı nispette artması gerektiğinden, 31 çeken ayların ücretinin 30 günlük, yerine, 31 günlük asgari ücret seviyesi üzerinden ödenmesi bir zorunluluktur. Aksi bir uygulamanın, işçilere asgari ücretin altında fiilen ödeme yapılması sonucu doğurur ki, Bu uygulama 4857 sayılı Kanun’un 39. maddesine ve bu maddeye göre çıkarılmış olan Asgari Ücret Yönetmeliği hükümlerine ve ruhuna uygun düşmeyecektir.

b- Maktu aylıklı işçinin ücreti asgari 31 günlük asgari ücret tutarında ve üstünde tespit edilmişse, ücret ödemesi ayın 30 çekmesi veya 31 çekmesi dikkate alınmaksızın, tayin ve tespit edilen miktarda ödenecek, 31 çeken aylar için ilave bir ücret ödeme yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

 MAKTU AYLIKLI İŞÇİNİN FAZLA MESAİ VE GENEL TATİL ÇALIŞMA ÜCRETİ:

1- Maktu Aylıklı İşçi Asgari Ücretli İse

Maktu aylıklı işçinin ücreti cari kanuni asgari ücret seviyesi üzerinde tespit edilmemişse, işçinin çalıştığı genel tatil günleri ücretinin 4857/47. madde gereği bir kat fazlası ile, hafta içi ve hafta sonu (hafta tatili) fazla mesai ücretlerinin de 4857/41. madde gereği %50 zamlı olarak ödenmesi gerekmektedir. Aksi bir uygulama ile Asgari Ücret seviyesinden ücret alan maktu aylıklı işçinin, fazla mesai ve genel tatil günleri çalışma ücretinin ödenmemesi nedeniyle, işçiye çalıştığı beher gün için asgari ücretin altında bir ücret ödenme sonucunu doğurur ki, bu durum, 4857/39-41-47. maddesine aykırı bir işlem oluştur.

2- Maktu Aylıklı İşçinin Ücreti Yüksek Miktarda Tespit Edilmişse

Maktu aylıklı işçinin aylık ücreti, bir yılda yapması muhtemel olan 270 saatlik fazla mesai ücretini, yine bir yılda yapacağı 13,5 günlük genel tatil ve milli bayram günleri çalışma ücretini de karşılayacak şekilde yüksek tespit edilir ve tespit edilen bu aylık ücretin işçinin hafta içi ve hafta sonu fazla mesailerini, genel tatil ve milli bayram günleri çalışma ücretini de kapsayacağı, iş sözleşmesinde belirtilmişse, maktu aylıklı işçiye yıl içinde yapacağı hafta içi ve hafta sonu fazla mesaileri ve genel tatil çalışmaları için maktu aylık ücretin dışında başkaca bir ödeme yapılmaz, Aksi bir uygulama, mükerrer fazla mesai ve genel tatil ücret ödeme sonucunu doğurur. Çünkü, işçinin yapması muhtemel bu çalışmalarının ücreti, her ay ücretine yansıtılmak suretiyle peşin ödenmektedir. Şayet, yıl içinde 270 saati aşan bir fazla mesai yapılmışsa bu sürenin ücretinin %50 zamlı olarak ödenmesi gerekecektir.

Bu uygulamanın sağlıklı olabilmesi için, belirlenen Aylık Maktu Ücretin, Cari 30 günlük asgari ücret + 270 saatlik fazla mesai ücreti x 1,5 :12+13,5 günlük genel tatil ücreti:12= Formülüne uygun en düşük Maktu Aylık ücretin belirlenmesi gerekmektedir.

Şu anda geçerli olan Asgari Ücrete göre tespiti yapılmak istendiğinde;

Örnek: 01.01.2018-31.07.2018-Asgari ücret = 2.029,50 TL. Brüt Aylık

13,5 günlük genel tatil ücreti = (2.029,50: 30 ) x 13,5 / 12 = 76,10 TL Bir aya isabet eden G.T. ücreti

270 saat fazla mesai ücreti = 2.029,50:225 X 270 X 1,50:12 =304,43 TL.

Asgari Maktu Aylık Ücret Tutarı = 2.029,50 + 76,10+ 304,43=2.410,03, TL Brüt olmalıdır.

2.409,43 TL’nin altında belirlenmiş olan maktu aylıklı işçilere, yaptıkları fazla mesai ve genel tatil günü çalışma ücretinin genel hükümlere göre ödenmesi gerekmektedir. Aksi bir uygulama, 4857 sayılı Kanun’un 39, 41, 46 ve 47. maddelerine ve yüksek mahkemenin kararlarının ruhuna uygun düşmeyecektir. Yüksek mahkemenin, konu ile alakalı kararları yüksek ücret alan yönetici konumundaki çalışanlarla ilgilidir.

MAKTU AYLIK ALAN İŞÇİLERİN BORDRODA VE APHB 'DE BİLDİRİLMESİ

Asgari ücretle çalışan personel için sgk'ya yapılacak bildirimler ve bordroda yapılacak hesaplamalar,asgari ücretin günlük olduğu esası dikkate alınarak yukarıdaki tabloda belirtildiği tutarlar ve gün sayıları üzerinden hesaplanmalı ve bildirilmelidir.

Hatalı işlem yapan  iş kanuna tabi işyerlerinde 4857 sayılı kanunun 39 maddesine göre her işçi ve her ay  başına 191 Tl ceza ve 5510 sayılı sgk kanunun 102/c-4 maddeleri gereğince'de 2018 yılı için her bir beyanname için 4.058 tl ceza uygulanacaktır.

Buna göre asgari ücretli 10 kişi için bu hata yapıldığında 10*191=1.910 Tl +4.059=5.969 TL ceza ile karşı karşıya kalınacaktır.

Örneğin:İşçisini Mart ayında asgari ücret üzerinden bildirecek işverenler brüt tutarı 2.029,50 Tl üzerinden değil 2.096,63 Tl üzerinden bildireceklerdir. Bildirimin bu şekilde yapılmaması halinde İş kanuna göre 191 tl, SGK açısından ise Asgari ücretin 2 katı kadar ceza ile karşı karşıya kalınacaktır.