Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi olarak da bilinen Bireysel Emeklilik Tasarruf Yatırım Sistemi Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. 1 Ocak 2017’de yürürlüğe giren söz konusu yasa Türk vatandaşı olup 45 yaşını doldurmamış olanlardan ücret karşılığı özel sektörde ve kamuda çalışan vatandaşların otomatik olarak bir emeklilik planına dahil edilmesi ve ilgili kişilere belirli şartlar çerçevesinde plandan çıkma imkanı verilmesi esasına dayanıyor.
KİMLERİ KAPSIYOR?
Türk vatandaşı veya 29/5/2009 tarihli 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28’inci maddesi kapsamında olup, 45 yaşını doldurmamış olanlardan 31 Mayıs 2016 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının a ve c bentlerine göre çalışmaya başlayanlar, işverenin bu Kanun hükümlerine göre düzenlediği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dahil ediliyor.
SİSTEMİN İŞLEME BİÇİMİ
Çalışan katkı payı, kazancının %3’üne karşılık gelen tutardır. Bakanlar Kurulu bu oranı 2 katına kadar artırmaya; %1’e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye yetkilidir.
Çalışan otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir.
İşveren, hangi emeklilik şirketi ile anlaşmışsa ve hangi emeklilik planını seçmişse, çalışan bu plana girebilir.
Tutar en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden işgünü, bu Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından şirkete aktarılır. İşveren bu madde uyarınca katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın 5’inci maddedeki hesaplama yöntemi uyarınca varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur.
İşveren iflas ederse ya da şirket kapatırsa çalışanların birikimlerine herhangi bir zarar gelmeyecek. Birikimler devlet güvencesi altında olacak.
Tüm işlemlerin sorumluluğu işverende olacak. İşveren Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenecek ve Bakanlık her bir ihlal için 100 TL idari para cezası kesecek.
Sunulan emeklilik planları kapsamında şirketlerce fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapılmayacak.
CAYMA HAKKI
Bireysel Emeklilik Sistemi cayma hakkı olması sebebiyle tam olarak zorunlu değil. Çalışan, emeklilik planına dahil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip 2 ay içinde sözleşmeden cayabilecek. Cayma halinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte 10 işgünü içerisinde çalışana iade edilecek. Şirket cayma süresince ödenen katkı paylarının değer kaybetmemesini sağlayacak şekilde fon yönetiminden sorumlu olacak. Cayma hakkını kullanmayan çalışan Müsteşarlıkça belirlenen hallerde katkı payı ödemesine ara verilmesini talep edebilir.
İŞYERİ DEĞİŞİKLİĞİ
Çalışanın işyerinin değişmesi halinde, yeni işyerinde bu madde kapsamında bir emeklilik planı varsa çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılır. Yeni işyerinde emeklilik planının bulunmaması halinde çalışan talep ederse önceki işyerinde düzenlenmiş sözleşme kapsamında katkı payı ödemeye devam edebilir, talep etmezse bu madde kapsamındaki emeklilik sözleşmesi sonlandırılır. Çalışan bu yöndeki talebini işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır. Tüm şirketlerin bu sisteme geçip geçmeyeceği ise henüz kesinleşmedi.
DEVLET KATKISI
Bireysel emeklilik sisteminden farklı olarak her sisteme girişte bir defaya mahsus olmak ve 4632 sayılı Kanunun ek 1’inci maddesi hükmündeki hak kazanma ve ödeme koşullarına tabi olmak kaydıyla 1.000 TL tutarında ve emeklilik halinde en az 10 yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi yapılması halinde birikimin %5’i karşılığında ek Devlet katkısı sağlanması düzenleniyor.
Sistemden ilk 3 yıl içinde çıkılırsa devlet katkısı kesinlikle alınamayacak.
3 ila 6 yıl arasında çıkanlar devlet katkısındaki birikimlerinin %15’ini, 6 ila 10 yıl arasında çıkanlar %35’ini, 10 yılı tamamlayanlar %60’ını alabiliyor.
İŞVEREN KATKISI
Sistemde işverenin herhangi bir katkısı söz konusu olmayacak.
HANGİ ŞİRKET BU SİSTEME NE ZAMAN DAHİL OLACAK
1 Ocak 2017 itibariyle 1.000 ve üzeri çalışanı olan işletmeler.
1 Nisan 2017 itibariyle 249-1.000 çalışanı olan işletmeler ve merkezi bütçeli kamu kurumları.
1 Eylül 2017 itibariyle 100-249 çalışanı olan şirketler.
1 Ocak 2018 itibariyle 50-100 arası çalışanı olan işletmeler ve tüm yerel yönetimler.
1 Temmuz 2018 itibariyle 10-50 çalışanı olan işletmeler.
1 Ocak 2019 itibariyle 5-9 çalışanı olan işletmeler.
